گزارش پادرو از سهم فروشگاه‌های آنلاین در صنعت پُست: «بیش از ۳۰درصد از حجم مرسولات پستی ایران متعلق به خرید آنلاین است»

صنعت پست و ارسال در ایران، همچون سایر نقاط جهان، در دوران پس از پاندمی کرونا با تغییرات و رشد بی‌سابقه‌ای روبرو شده است. این دوران به عنوان برهه‌ای با تغییرات سریع در عادات خرید و رفتارهای مصرف‌کنندگان شناخته می‌شود که صنعت پُستی را به یکی از عوامل اصلی تحولات اقتصادی کشور تبدیل کرده است. 

این اطلاعاتی که در ادامه می‌خوانیم بخشی از مطالعات تیم توسعه و تحقیق پادروپین با هدف بررسی سطح خدمات مورد توافق در صنعت پست و شناخت فرصت‌های توسعه در زیرساخت‌های لجستیک با محوریت تکنولوژی است که این مجموعه دیروز ۱۷مهرماه۱۴۰۲ همزمان با روز جهانی پست در قالب یک گزارش کوتاه آن را منتشر کرده است.

«روزانه در ایران حدود ۲ میلیون مرسوله پستی یا خرده بار جابه‌جا می‌شود که از این میزان حدود ۹۰۰ هزار بسته توسط شرکت‌های پستی و مابقی توسط روش‌‌های دیگر جابه‌جا می‌شود. از این مقدار بیش از ۳۰ درصد متعلق به خریدهای اینترنتی است.»

مهدیه تمسکی، مدیر توسعه کسب‌وکار پادرو، با اشاره به این مطلب گفت: «از این حجم ۳۰ درصدی که حدود ۳۰۰ هزار مرسوله پستی در روز است، بیش از ۵۵ درصد متعلق به فروشگاه‌های اینستاگرامی و مابقی متعلق به فروشگاه‌های اینترنتی است.»

سیستم پستی ایران به‌ عنوان قدیمی‌ترین ناوگان پستی دنیا که قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد، از نظر اتحادیه جهانی پست در سال ۲۰۲۱ رتبه ۵۴ را در بین ۱۷۲ کشور به دست آورده است. در سال‌های اخیر به ویژه بعد از پاندمی کرونا صنعت پست در دنیا با رشد و جهش بی‌سابقه‌ای مواجه شد. بسیاری از کشورها در این ایام توانستند درآمد و حجم مرسولات پستی خود را در کوتاه مدت چندین برابر کنند.

چین به‌عنوان جدیدترین رهبر بازار لجستیک در جهان، که سهم بالایی از حجم مرسولات دنیا را در اختیار دارد، بعد از کووید توانست ۶۷درصد ازسهم بازار پست در جهان را در اختیار بگیرد. این پیشروی در صنعت پست روی سهم خریدهای اینترنتی در ارسال‌های پستی نیز اثر معناداری داشت. به این دلیل که تقریبا ۸۰ درصد از مرسولات پستی چین مربوط به خریدهای اینترنتی است و با توجه به سهم بالای چین در این صنعت، در سال ۲۰۲۲ سهم مرسولات اینترنتی در صنعت پست به بیش از ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد. این رشد تنها به چین محدود نشد. تقریبا همه کشورهای عضو اتحادیه جهانی پست، بعد از کووید رشد کردند. این رشد فقط در حجم و تعداد مرسولات نبود بلکه شاخص‌های کیفی لجستیک نیز در این دوران ارتقا پیدا کرد.

اکثر کشورهای پیشرو در این صنعت ‌از فرصت رشد ایجاد شده برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لجستیک و پست استفاده کردند و با سرمایه‌گذاری مناسب در توسعه خدمات، بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد راه‌کارهای مطابق نیاز بازار، بازارهای جدیدی را وارد چرخه مشتریان خود کردند، یکی از مواردی که با توسعه زیرساخت‌های لجستیک می‌تواند رشد بالایی را در همه بازارهای جهانی تجربه کند، تجارت اجتماعی است. طبق پیش‌بینی‌ها این بازار تا ۲۰۳۰ می‌تواند هر سال ۳۰ درصد رشد داشته باشد.

 سوییس، آلمان، اتریش، فرانسه، ژاپن و چین در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان بهترین ارائه دهندگان خدمات پستی دنیا معرفی شدند. چین از رتبه ۲۵ در سال ۲۰۲۱ به رتبه ۶ جهان ارتقا پیدا کرد. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ صنعت پست در جهان بیش از ۳۳درصد رشد کرد. سال ۲۰۲۰ رکورد درآمد در این صنعت با رشد ۱۸ درصدی شکسته شد و تخمین زده شده که از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حجم بسته‌های پستی تقریبا ۵/۷ درصد افزایش داشته‌باشند. آمارهای رشد در این صنعت در تاریخ ۱۴۷ ساله این صنعت بی سابقه بوده است.

تمسکی با اشاره به این آمارها اضافه کرد: «این رشد یک فرصت بی‌نظیر برای صنعت پست بود چرا که مطالعات نشان می‌دهند که تقاضا برای خدمات پستی و خرید غیرحضوری در پنج سال آینده مسیر تصاعدی را طی می‌کند و این رشد باعث شد تا همه کشورها حتی ایران به فکر توسعه زیرساخت‌ها و ارتقای SLA باشند.»

طبق آخرین گزارشی که اتحادیه جهانی پست منتشر کرده است ایران از نظر توسعه زیرساخت‌های پستی که شامل اعتماد و اعتبار و اتصال به شبکه جهانی، و انعطاف‌پذیری به روشی پایدار از ۱۰ نمره، موفق به کسب امتیاز ۶ شده است. ایران در دو زمینه اعتبار و اعتماد و انعطاف رتبه ۸ را به دست آورده اما در زمینه اتصال به شبکه‌های جهانی پست امتیازی کمتر از ۴ و در زمینه تنوع در مدل‌های مختلف ارسال با مدل های کسب‌وکاری مختلف امتیازی کمتر از ۲ را کسب کرده است.

«با توجه به سرمایه‌گذاری اندک برای توسعه و استهلاک زیرساخت‌های قدیمی، صنعت لجستیک ایران به‌زودی با مشکلات جدیدی مواجه شود. در دنیا برای رویارویی با مشکلات مختلف در حورزه لجستیک، تکنولوژی نقش بسیار مهمی را بازی می‌کند و سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار مهم است. موضوعی که اگر به آن پرداخته نشود صنعت پست ایران را دچار پسرفت خواهد کرد.»

تمسکی ادامه داد: «ما در ایران شرکت‌های متنوع پستی که سرویس‌های مختلف با سطح خدمات متنوع را به ‌صورت فراگیر ارائه بدهند، نداریم. مثلا تنها شرکتی که می‌تواند به تمام نقاط ایران ارسال داشته باشد، شرکت ملی پست است. دیگر شرکت‌ها این سطح از پوشش را ارائه نمی‌دهند و نهایتا به چند ده شهر از میان حدود ۱۴۰۰ شهر در ایران ارسال دارند. در سال‌های اخیر، شرکت‌های پستی درون شهری با نگاه ویژه به پایتخت نیز شکل گرفته‌اند اما ظرفیت این شرکت‌ها در مقایسه با تعداد مرسولات روزانه کشور و حتی تهران عدد قابل توجهی نیست.»

تمسکی گفت: «شاید مهمترین دلیل این وضعیت، نبودن فضای رقابتی برای شرکت‌‌ها به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این صنعت در سال‌های اخیر باشد.»

او معتقد است در سال‌های آینده با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته، منطقه خاورمیانه با رشد زیادی در زمینه تجارت الکترونیک و به دنبال آن نیازمندی به توسعه در صنعت پست روبرو خواهد بود: «اگر به آمارهای کشورهای منطقه مثل ترکیه، امارات یا عربستان نگاه کنید، تمرکز بر مساله لجستیک و توسعه زیرساخت‌های پستی را متوجه خواهید شد. عربستان طی سه سال گذشته ۱۴۳٪ در حجم مرسولات پستی و ۱۶۷٪ در درآمد حاصل از صنعت پست خود رشد کرده است.

حتی کشوری مثل ترکیه که سهم تجارت الکترونیک آن به نسبت فروش آفلاین طی دروان کرونا بیش از ۹۰ درصد رشد کرده، پیش‌بینی می‌کند تا پنج سال آینده مسیر رشد را تا ۲۵ درصد حفظ کند و این به معنای افزایش حجم مرسولات پستی این کشور نیز خواهد بود. فروشگاه اینترنتی ترندیول در ترکیه در حال حاضر به ۲۷ کشور اروپایی ارسال کالا دارد. سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری علی‌بابا درترندیول که قبلا یونیکورنی مثل لازادا در آسیای جنوب شرقی را نیز خریداری کرده، نیز به دلیل پتانسیل بالای این بخش از صنعت در منطقه است.»

تمسکی در پایان به حجم مرسولات پادرو در شش ماهه اول سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: «پادرو توانسته تا ۲۰ هزار سفارش در روز را پردازش کند. هم اکنون این ظرفیت در پادرو وجود دارد که تا ۱۳۰ هزار سفارش در روز را مدیریت و پردازش کند. پادرو همچنین در حال حاضر به بیش از ۵۰ هزار کسب‌وکار کوچک خدمات ارائه می‌کند.»

او با اشاره به سهم کسب‌وکارهای کوچک در ایران می‌گوید: «در حال حاضر حدود ۵۵ درصد از سفارش‌های ثبت شده از طریق پادرو متعلق به کسب‌وکارهای کوچک از جمله فروشندگان فعال در شبکه اجتماعی اینستاگرام و فروشگاه‌های آنلاین است. مابقی سفارش‌های روزانه، سهم کسب‌وکارهای سنتی است که به خدمات ارسال و پرداخت پادرو نیاز دارند و از آن استفاده می‌کنند.
موقعیت ایجاد شده در منطقه فرصتی تازه برای صنعت لاجستیک ایران است که می‌توان با سرمایه‌گذاری هدفمند به یک موقعیت استثنایی تبدیلش کرد. پادرو به‌عنوان ارائه‌کننده راهکارهای فروش کسب‌وکارهای خرد و پلتفرم هوشمند ارسال بسته‌های پستی با همکاری دیگر بازیگران فعال در حوزه لجستیک می‌توانند این مسیر را هموار  کنند.»